Kültürel Miras Turizmi Bağlamında Dünyadaki Tuz Müzelerinin İncelenmesi ve Türkiye’ye Yönelik Öneriler

Yusuf Ziya Akbaş

doi:10.5281/zenodo.18023591

Yazarlar

Yusuf Ziya Akbaş Çankırı Karatekin Üniversitesi https://orcid.org/0000-0003-4478-3580

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.18023591

Anahtar Kelimeler:

Tuz Müzeleri, Kültürel Miras Turizmi, Türkiye

Özet

Tuz, tarihsel süreçte insanlık için yalnızca bir gıda maddesi değil, aynı zamanda ekonomik, kültürel ve sosyal bir değer olarak da önemli bir rol oynamıştır. Tuz müzeleri de bu bağlamda, tuzun tarihsel üretim yöntemlerini, kültürel önemini ve endüstriyel mirasını sergileyen önemli kurumlar olarak öne çıkmaktadır. Bu çalışmanın amacı insanlık tarihi boyunca ekonomik, sosyal ve kültürel açıdan stratejik bir değer taşıyan tuzun turizm olgusu içerisindeki yerini incelemek ve bu bağlamda dünyadaki tuz müzelerinin rolünü, işlevlerini ve turistik bir çekicilik unsuru olarak nasıl değerlendirildiklerini ortaya koymaktır. Çalışmada ikincil verilerden yararlanılmış olup, yapılan araştırma sonucunda dünyada toplamda 12 adet tuz müzesi örneklem kapsamına alınmıştır. Değerlendirmeye dâhil edilen bu müzelerin kültürel mirasın korunması, aktarılması ve ekonomik değere dönüştürülmesinde nasıl etken bir araç olarak öne çıktıkları açıklanmıştır. Araştırma sonucunda değerlendirmelerde bulunularak Türkiye’de tuz mirasına örnek teşkil edebilecek yerlere yönelik öneriler sunulmuştur.

İndirmeler

İndirme verileri henüz mevcut değil.

Referanslar

Abrak, E. (2024). Çağdaş Sanat Müzelerinde Dijital Halkla İlişkiler Uygulamaları: İstanbul’daki Özel Müzeler Üzerine Bir İnceleme. Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Halkla İlişkiler ve Tanıtım Anabilim Dalı. Kocaeli.

Alexander, E. P., Alexander, M., & Decker, J. (2017). Museums in Motion: An Introduction to the History and Functions of Museums. Rowman & Littlefield.

Allan, M., Altal, Y. (2016). Museums and Tourism: Visitors Motivations and Emotional Involvement. Mediterranean Archaeology and Archaeometry, 16(3), 43-43.

Aronson (2025), Cracow Saltworks Museum and Mine, Poland, https://www.aronson.com/museums/cracow-saltworks-museum-and-mine-poland/, [Accessed 10.10.2025]

Avcı, S. (2003). Ekonomik Coğrafya Açısından Önemli Bir Maden: Tuz. Coğrafya Dergisi, 11, 21-45.

Barcelo Group (2024), Salinas del Carmen Saltworks: a living museum in Fuerteventura, https://www.barcelo.com/guia-turismo/en/spain/fuerteventura/things-to-do/salinas-del-carmen-saltworks/, [Accessed 8.10.2025]

Bülbül, T. (2003). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesinde Görev Yapan Öğretim Üyelerinin Lisansüstü Öğretime Öğrenci Seçme Sürecine Ilişkin Görüşleri. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 36(1), 167-174.

Bulgaria Travel (2024), Salt Museum, Pomorie, https://bulgariatravel.org/salt-museum-pomorie/, [Accessed 10.10.2025]

Çankrı Valiliği (2024), Yer Altı Tuz Şehri, http://www.cankiri.gov.tr/tuz-magarasi-cankiri, [Accessed 8.10.2025]

Cervia Salt Museum (2025), https://musa.comunecervia.it/en/the-museum/history.html, [Accessed 8.9.2025]

Cheney, J (2024), Uncovering New York. Visiting the Fascinating Salt Museum in Syracuse’s Onondaga Lake Park, https://uncoveringnewyork.com/salt-museum-syracuse/, [Accessed 8.11.2025]

Cracow Saltworks Museum (2022), https://muzeum.wieliczka.pl/en/exhibition/the-geology-of-polish-salt-deposits, [Accessed 7.11.2025]

Cracow Saltworks Museum (2022), https://muzeum.wieliczka.pl/en/salt-mine-museum-route, [Accessed 8.10.2025]

Dağdeviren, A. (2021). Algılanan Hizmet Kalitesi, Memnuniyet ve Davranışsal Niyetler Arasındaki İlişki: Kaman-Kalehöyük Arkeoloji Müzesi Örneği. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 10(1), 537-567.

Discover Upstate NY (2024), Salt Museum, https://www.discoverupstateny.com/packages/6837/salt-museum/, [Accessed 8.10.2025]

Frey, B. S., & Meier, S. (2006). The economics of museums. Handbook of the Economics of Art and Culture, 1, 1017-1047.

Fuerteventura (2024), Salt Museum, https://www.visitfuerteventura.com/en/museums-and-places-of-interest/fuerteventura/salt-museum/, [Accessed 8.10.2025]

Gauci, R., Schembri, J. A., & Inkpen, R. (2017). Traditional Use of Shore Platforms: A Study of the Artisanal Management of Salinas on The Maltese Islands (Central Mediterranean). Sage Open, 7(2), 2158244017706597.

Gölbaş, A., & Başıbüyük, Z. (2012). Anadolu Kültür Oluşumunda Tuzun Rolü. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 1(1), 45-54.

Grzybowski, A (2024), UNESCO World Heritage Centre. Cracow Saltworks Museum Route in Wieliczka Salt Mine, https://visitworldheritage.com/en/eu/cracow-saltworks-museum-route-in-wieliczka-salt-mine/0e9f2e5f-33a2-4ebc-a2b5-68285eb8d397, [Accessed 8.10.2025]

Haberler (2025), Kırşehir'deki 8 Bin Yıllık Kaya Tuz Mağarası Kültür Turizmine Kazandırılmayı Bekliyor, https://www.haberler.com/yerel/kirsehir-deki-8-bin-yillik-kaya-tuz-magarasi-kultur-turizmine-kazandirilmayi-bekliyor-18269530-haberi/, [Accessed 8.10.2025]

Her, K (2024), Taiwan Today, https://www.taiwantoday.tw/print.php?unit=20&post=258102&unitname=Culture-Taiwan-Review&postname=Vital-Salt, [Accessed 9.10.2025]

Iloveny (2024), Salt Museum, https://www.iloveny.com/, [Accessed 5.10.2025]

Kansas Sampler Foundation (2023), Kansas Underground Salt Museum, Hutchinson, https://kansassampler.org/8wondersofkansas-overall/kansas-underground-salt-museum-hutchinson, [Accessed 8.10.2025]

Kansas Travel (2020), Strataca Kansas Underground Salt Museum, http://www.kansastravel.org/hutchinson/kansasundergroundsaltmuseum.htm, [Accessed 8.10.2025]

Kara, M. (2006). Çankırı’nın Turizm Potansiyeli ve Çankırı Yâranı’nın Turizme Kazandırılması. Çankırı Araştırmaları Dergisi, 1(1), 271-281.

Kara, M. (2020). Destinasyon Geliştirme Stratejileri: Çankırı Turizmine Yönelik Öneriler. Spor ve Rekreasyon Araştırmaları Kitabı (3. Cilt) içinde (s. 136-154). Konya: Çizgi Kitabevi.

Kimic, K., Costa, C. S., & Negulescu, M. (2021). Creating Tourism Destinations of Underground Built Heritage the Cases of Salt Mines in Poland, Portugal, and Romania. Sustainability (Switzerland), 13(17), 9676.

Kültür ve Turizm Bakanlığı (2024), Müze Çeşitleri, https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-80160/muze-cesitleri.html, [Accessed 8.10.2025]

Langer, P. (2013). The Importance of Salt Mines for Mining Towns. Geology, Geophysics and Environment, 39(3), 189-209.

Las Salinas de Fuerteventura: descubre el museo blanco (2019), Lopesan Group, https://www.lopesan.com/blog/destinos/las-salinas-fuerteventura/, [Accessed 8.10.2025]

Lewis, Geoffrey D (2024), Museum, https://www.britannica.com/topic/museum-cultural-institution, [Accessed 8.10.2025]

Lüneburger Heide (2022), German Salt Museum, https://www.lueneburger-heide.de/en/stadt/sehenswuerdigkeit/12129/german-salt-museum.html, [Accessed 8.9.2025]

Mandelartz, P. (2018). Eliciting The Importance of Salines as Tourist Attractions: Salt Production Facilities as Touristscapes. International Journal of Multidiciplinary Thought, 7(3), 35-50.

Martins, F., Pedrosa, A., da Silva, M. F., Fidélis, T., Antunes, M., & Roebeling, P. (2020). Promoting Tourism Businesses for “Salgado de Aveiro” Rehabilitation. Journal of Outdoor Recreation and Tourism, 29, 100236.

Milletlerarası Müzeler Konseyi ICOM, International Council of Museums (2024), https://icom.museum/en/resources/standards-guidelines/museum-definition/, [Accessed 8.10.2025]

Musa-Salt Museum (2025), https://www.turismo.comunecervia.it/en/discover-the-area/art-and-culture/museums-galleries/musa-salt-museum#null, [Accessed 8.10.2025]

Museo de las Salinas del Carmen (2024), iFuerteventura.net, https://www.ifuerteventura.net/museo-de-la-sal/, [Accessed 8.10.2025]

Muzeedelasat (2024), Bucovina Salt Museum. https://muzeedelasat.ro/muzee/muzeul-sarii-din-bucovina/?lang=en, [Accessed 8.10.2025]

Nistoreanu, P., Aluculesei, A. C., & Dumitrescu, G. C. (2024). A Bibliometric Study of the Importance of Tourism in Salt Landscapes for the Sustainable Development of Rural Areas. Land, 13(10), 1703.

NY Heritage Digital Collections (2024), Salt boiling in a saddle block, https://nyheritage.contentdm.oclc.org/digital/collection/livpub01/id/166/, [Accessed 8.10.2025]

Onondaga County Parks (2024). Salt Museum, https://onondagacountyparks.com/parks/onondaga-lake-park/salt-museum/, [Accessed 8.10.2025]

Park, H. Y. (2010). Heritage tourism: Emotional journeys into nationhood. Annals of Tourism research, 37(1), 116-135.

Pomorskimuzej (2024), The Museum of Salt Making, https://pomorskimuzej.si/en/the-museum-of-salt-making, [Accessed 8.10.2025]

Renard, M. C., & Ortiz, H. T. (2016). Cultural Heritage and Food Identity: The pre-Hispanic Salt of Zapotitlán Salinas, Mexico. Culture and History Digital Journal, 5(1), e004.

Roost Web (2006), Onondaga County Postcards Salt Industry, https://sites.rootsweb.com/~nyononda/PHOTOS/saltcity.jpg, [Accessed 8.10.2025]

Saline Culcasi (2024), Saline Culcasi The Museum, https://www.salineculcasi.it/en/museum?srsltid=AfmBOoqzlFToO8sPfdjwNMo1EXQoQxgP9wfT5XpEaGS9o91XBuXNq7wm, [Accessed 8.10.2025]

Seçim, Y., & Koru, M. (2024). Mevlevilikte Tuzun Yeri ve Önemi. NEUGastro, 3(1), 75-92.

Silva, P., & Carneiro, M. J. (2023). A Experiência Turística Associada Ao Sal. Revista Turismo & Desenvolvimento (RT&D)/Journal of Tourism & Development, (43).

Simmons, J. E. (2010). History of Museums. Encyclopedia of Library and Information Science, 2096-2106.

Solana Nin (2021), Museum and House of Salt, https://www.solananin.hr/en/about-us/museum-and-house-of-salt/, [Accessed 8.10.2025]

Sürücü, Ç. (2024). Gastronomic Tourism Products within the Scope of Intangible Cultural Heritage. Contemporary Studies and Theories in Gastronomy and Food Science in (p. 349-358). Berlin: Peter Lang.

Sürücü, Ç., Bekâr, A., & Arman, S. (2017). Turizmde Çekicilik Unsuru Olarak Gastronomi Müzeleri: Marmaris Bal Evi Örneği. The Journal of Academic Social Science, 42(42), 468-477.

Taiwan Salt (2007) https://taiwan-salt.com.tw/english/intro.html, [Accessed 3.10.2025]

Tatomir, R (2024), UNESCO World Heritage Centre. Cracow Saltworks Museum Route in Wieliczka Salt Mine, https://visitworldheritage.com/en/eu/cracow-saltworks-museum-route-in-wieliczka-salt-mine/0e9f2e5f-33a2-4ebc-a2b5-68285eb8d397, [Accessed 8.10.2025]

Tavşancıl, E., & Aslan, E. (2001). İçerik Analizi ve Uygulama Örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.

TravelKing (2024), Taiwan Salt Museum and Cigu Salt Mountain, https://www.travelking.com.tw/eng/tourguide/scenery105009.html, [Accessed 8.10.2025]

Tripadvisor (2024), Guided tour of the salt pans of Trapani and the Salt Museum, https://www.tripadvisor.com/AttractionProductReview-g187886-d25361922-Guided_tour_of_the_salt_pans_of_Trapani_and_the_Salt_Museum-Sicily.html, [Accessed 8.10.2025]

Tripadvisor (2024), Riserva Naturale Saline Di Trapani E Paceco, https://www.tripadvisor.com/Attraction_Review-g494955-d3452140-Reviews-Riserva_Naturale_Saline_Di_Trapani_E_Paceco-Trapani_Province_of_Trapani_Sicily.html#/media/3452140/?albumid=-160&type=ALL_INCLUDING_RESTRICTED&category=-160, [Accessed 8.10.2025]

TRT Haber (2024), https://www.trthaber.com/haber/turkiye/cankiridaki-tuz-magarasi-2023te-15-milyon-ziyaretci-agirladi-827304.html, [Accessed 8.10.2025]

Tschinar Holidays (2024), Pomorie-The Salt Museum and The Salt Works, https://www.daytripsbulgaria.com/excursion/219/Pomorie--The-Salt-Museum-and-The-Salt-Works, [Accessed 8.10.2025]

Türkiye Kültür Portalı (2025), Tuzluca Tuz Mağaraları, https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/igdir/gezilecekyer/tuz-magaralari, [Accessed 8.10.2025]

TVKGM (2024), https://tvk.csb.gov.tr/tuz-golu-i-400, [Accessed 8.10.2025]

UNESCO World Heritage Centre (2024), Cracow Saltworks Museum Route in Wieliczka Salt Mine, https://visitworldheritage.com/en/eu/cracow-saltworks-museum-route-in-wieliczka-salt-mine/0e9f2e5f-33a2-4ebc-a2b5-68285eb8d397, [Accessed 9.10.2025]

Wikipedia (2025), Wieliczka Salt Mine, https://en.wikipedia.org/wiki/Wieliczka_Salt_Mine#/media/File:Wieliczka-Winch.jpg, [Accessed 8.10.2025]

Wu, T. C. E., Xie, P. F., & Tsai, M. C. (2015). Perceptions of Attractiveness for Salt Heritage Tourism: A Tourist Perspective. Tourism Management, 51, 201-209.

Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2000). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.

Zou, Y., Xiao, H., & Yang, Y. (2022). Constructing Identity in Space and Place: Semiotic and Discourse Analyses of Museum Tourism. Tourism Management, 93, 104608.