GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE SÜREGELMİŞ BİR GELENEKSEL OYUN: ZEYBEK

Nur ÇETİN

doi:10.5281/zenodo.6399155

Yazarlar

Nur ÇETİN Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi https://orcid.org/0000-0002-4843-9683

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.6399155

Anahtar Kelimeler:

Efe, Zeybek, Kahramanlık, Halk Oyunu, Sosyal Eşkiya

Özet

Zeybeklik kurumu, en genel tanımı ile hiyerarşik bir düzene sahip sosyal eşkıyalardan oluşmaktadır. Zeybek kelimesinin “hafif tüfekçi asker” anlamına gelen “zaybak” kelimesinden esinlenilerek “zeybek” ismi ile günümüze ulaştığı öne sürülmüştür. Batı Anadolu ve Akdeniz kesimlerinde ortaya çıkmış olan zeybeklerin kökeni farklı çalışmalarda farklı kültürlere dayandırılsa da zeybeklerin Türk olduğuna dair somut veriler bulunmaktadır.

Zeybek oyunları halk oyunları içerisinde yer almakta ve sosyal hayata dair birçok motiften izler taşımaktadır. Gösterişli kostümleri ve kahramanlık içeren koreografileri ile zeybek oyunu günümüzde çeşitli eğlencelerde bir kültür mirası olarak icra edilmektedir.Bu çalışmada, Türklerin kültürel mirası olan zeybek oyununun tarihsel süreçteki yolculuğu, etimolojisi, çeşitleri, koreografileri, müzikleri ve kostümleri daha önceki ilgili araştırmalardan faydalanarak incelenmiştir.

İndirmeler

İndirme verileri henüz mevcut değil.

Referanslar

• Aydın F. ve Güray C. (2012) “Anadolu Kültüründe Bir Başkaldırı Simgesi Olarak Zeybeklik ve Geleneksel Müzik-Dans Yapılarına Etkisi” Nikbinlik Kültür Sanat Edebiyat Dergisi , 2-3

• Aydın F. (2011), “Anadolu Zeybek Müziği Kaba Zurna Repertuvarında Sözlü Aktarım Teknikleri” Zeybek Ateşi 1. Ulusal Efe Kurultayı Bildiriler Kitabı, 5-6

• Koçak B. (2019), “Milli Mücadelede Zeybekler”, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Atatürk İlkeleri ve İnkilap Tarihi Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, 10

• Öztoprak B. (2016), “Türk Romanında Efelik ve Efeler Üzerine Bir İnceleme” Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Doktora Tezi, 8-18-36-61-62-64-68-70

• Acet C. (2019), “Dans Üzerine Yeni Yaklaşımlar; Zeybek Dansı Hareket Semiyotikleri İle Çağdaş Dans Koreografisi”, Eurasian-Journal of Musıc and Dance, (15), 4-6

• Sevinç C. (1994), “Zeybek Oyunlarının Tarihte Ortaya Çıkışı”, İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, , 1-9-10-11-12-13-51-52

• Haytoğlu E. (2011), “Aydın Kuva-yı Milliyesinde Efe ve Zeybekler” Belgi Dergisi, (1/1), 53-56-58-59-69

• Mirzaoğlu G. (2001), “Türkülerin İşlevleri ve Zeybek Türküleri”, Türkbilig Dergisi, (2), 78-79-80-81-82-83-84-85-86-87

• Sürmeli F. (2010), “Ege Bölgesi Zeybek Oyunlarının Adlarına Göre Tasnifi ve İncelenmesi” Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Folklör Müzikoloji Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, 5-6-7-11-12-16-26-27-28-29-30-31-32-33-37

• Okdan H. (2016), “İzmir İli Geleneksel Kadın Zeybek Oyunlarının Analizi”, International Journal of Human Sciences, (13/1), 335-337-338

• Kültür Portalı (28.02.2013), “Zeybekler-Antalya”, Kültür Turizm Bakanlığı, ErişimAdresi https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/antalya/kulturatlasi/zeybekler, (Erişim Tarihi: 05.05.2021)

• Çapan Ş. (2002), “Selim Sırrı Tarcan’ın Zeybek Oyunu Derleme Çalışmaları”, Muğla Üniversitesi SBE Dergisi, (8), 16

• Türkay M.(2010), “İzmir İli Cumaovası Zeybeklerinin Ezgi ve Ritim Bakımından İncelenmesi” Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 1-16-18-20-22

• Gençoğlu M. (2019), “Osmanlı Belgeleri’nde Yörük Ali Efe ve Zeybekler”, Yegah Musiki Dergisi, (2/2), 95-96-97-98-100

• Girard M., Polo F., Yücel S. (2018) ,Turkish Cultural Policies in a Global Word, Londra: Palgrave Macmillan, 213-214

• Hakalmaz O. (1992), “Ege Bölgesi Ağır Zeybeklerinin İncelenmesi” İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 36

• Meriç R. (2017), “Dionysiac and Pyrrhic Roots and Survivals in the Zeybek Dance, Musıc, Costume and Rituals of Aegean”, Gephyra (14), 213-216-224-227

• Ödemiş S. (2012), “Ötme Bülbül Zeybek Dansının Yapısal ve Anatomik Analizi” Ktü 1. Uluslararası Müzik Araştırmaları Sempozyumu “Müzik ve Kültürel Doku”, 519

• Erkan T. (2015), “Müzik Türü Olarak Zeybek (İzmir-Torbalı Örneği)”, Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, (48), 288-289

• Erkan T. (2020), “Zeybek Müziğinin Zamansal, Tempo ve Bireşim Değerlendirmesi”, Eımd Dergisi, (17), 290

• Türkiye Kültür Portalı (18.06.2013), “Zeybek Kıyafetleri – İzmir”, Kültür Turizm Bakanlığı,ErişimAdresihttps://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/izmir/kulturatlasi/zeybek-kiyafetler,(Erişim Tarihi:02.05.2021)

• Vikipedi (01.07.2020), “Abdal Zeybeği”, Vikipedi Özgür Ansiklopedi , Erişim Adresi https://tr.wikipedia.org/wiki/Abdal_zeybe%C4%9Fi , (Erişim Tarihi: 05.05.2021)

• Vikipedi (06.12.2020) “Çökertme Zeybeği”, Vikipedi Özgür Ansiklopedi, Erişim Adresi https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%87%C3%B6kertme_zeybe%C4%9Fi, (Erişim Tarihi : 06.05.2021)

• Vikipedi (26.04.2021), “Harmandalı”, Vikipedi Özgür Ansiklopedi , Erişim Adresi https://tr.wikipedia.org/wiki/Harmandal%C4%B1, (Erişim Tarihi: 05.05.2021)

• Vikipedi (05.12.2020), “Kerimoğlu Zeybeği”, Vikipedi Özgür Ansiklopedi, Erişim Adresi https://tr.wikipedia.org/wiki/Kerimo%C4%9Flu_Zeybe%C4%9Fi, (Erişim Tarihi: 05.05.2021)

• Gidiş V. (2018), “Zeybek Üzerine Bir İnceleme” Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science, (5/27), 1-2-3