Turizm Pratiklerine Postkapitalist Bakış Müşterekleşme ve Kooperatifler

Hilal Gül; Alper Aslan

doi:10.5281/zenodo.18037573

Yazarlar

Hilal Gül Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi https://orcid.org/0000-0001-6020-6156
Alper Aslan Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi https://orcid.org/0000-0001-8494-7063

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.18037573

Anahtar Kelimeler:

Kooperatif, Müşterekleşme, Postkapitalizm, Turizm

Özet

Turizm, ekonomi bakışıyla bazen bir can damarı olarak görülürken bazen de bir cankurtaran görevi üstlenmektedir. Özellikle az gelişmiş ve gelişmekte olan, ekonomisi üretimden çok tüketime odaklı ülkelerde, turizm olmazsa olmaz bir konumdadır. Fakat turizmde en kritik sorunlardan biri, sadece olumlu yönlerinin görülüp olumsuzlukların göz ardı edilmesidir. Günümüzde neoliberal kapitalizmle birlikte turizmdeki metalaşma endişe verici bir boyuttadır. Sadece mekânlar değil, üretim, ilişkiler ve birçok şey metalaşmaktadır. Bu nedenle çalışma, ana akım turizm anlayışının ötesinde turizme ve turizm pratiklerine eleştirel bir yaklaşımla bakmayı amaçlamaktadır. Çalışmada turizmde kapitalizmin aşındırılabilmesinin müşterekleşme ve postkapitalist pratiklerle mümkün olabileceği, bu nedenle turizmde alternatif yaklaşımların gerekli olduğu savunulmaktadır. Özellikle, araştırmalarda göz ardı edilen turizm ve postkapitalizm ilişkisine odaklanılarak, neoliberal turizm pratiklerinin müşterekler bağlamı üzerinden eleştirisinin yapılmasının alan yazına katkı sunacağı düşünülmektedir. Bu kapsamda çalışmada turizm alanındaki neoliberal kapitalist pratikler, müşterekleşme ve kooperatif ilişkileri incelenmiştir ve geleceğin yeni tahayyüllerinin inşası için yerel tuzağını aşan müşterekleşmeleri içeren, kooperatif örgütlenmelerin gerekli olduğu sonucuna varılmıştır.

İndirmeler

İndirme verileri henüz mevcut değil.

Referanslar

Akkaya, F.A. (2019). Sürdürülebilir turizm gelişiminde yenilenebilir enerji kooperatifleri Kemaliye özelinde örnek yatırım analizi ve finansal katkı değerlendirmesi. Turkish Studies, 14 (4), 2003-2028.

Aktürk, O. and Demir, Ş. Ş. (2021). The role of cooperatives in the development of rural tourism: The example of Kuyucak. Journal of Tourism Theory and Research, 7(2), 58-69.

Albo, G. (2021). Postcapitalism: Alternatives or detours?. Socialist Register, 310-330.

Aref, F. and Gill, S. S. (2009). Rural tourism development through rural cooperatives. Nature and Science, 7(10), 68-73.

Atasoy, Ö. A. (1989). Turizmi geliştirme kooperatifleri. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8, 105-115.

Baud, M., Boelens, R., De Castro, F., Hogenboom, B., Klaufus, C., Koonings, K., and Ypeij, A. (2019). Commoning Xela. European Review of Latin American and Caribbean Studies/Revista Europea de Estudios Latinoamericanos y del Caribe, (108), 267-279.

Bauman, Z. (2018). Akışkan Modernite (Üçüncü Baskı). (Çev: Sinan Okan Ç.). İstanbul: Can Yayınları.

Bolat D. (2020). Müştereği kuran emek: Patriyarkal-neoliberal emek-değer ilişkilerinde çatlaklar. Praksis, 52, 91-115.

Borcan, C. (2022). Constructing temporary urban commons through civic engagement in bucharest. sITA–studii de Istoria şi Teoria Arhitecturii, (10), 159-168.

Briassoulis, H. (2002). Sustaınable tourism and the question of the commons. Annals of Tourism Research, 29(4). 1065–1085.

Büscher, B. and Fletcher, R. (2017). Destructive creation: Capital accumulation and the structural violence of tourism. Journal of Sustainable Tourism, 25(5), 651-667.

Caffentzis, G. and Federici, S. (2014). Commons against and beyond capitalism. Community Development Journal, 49(S1), 92-105.

Ceylan, A. (1998). Turizm geliştirme kooperatifleri sorunları ve çözüm önerileri üzerine bir model yaklaşımı (Yüksek lisans tezi), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Chatterton, P. (2016). Building transitions to post‐capitalist urban commons. Transactions of the Institute of British Geographers, 41(4), 403-415.

Coşkun, B. (2021). Doğanın metalaştırılması: Aydınlanmanın diyalektiğinin zirvesi. Mülkiye Dergisi, 45 (3), 771-792.

Çuhadar, M. ve Isayeva Aksoy, S. (2022). Turizmde metalaşmanın izini sürmek: İlgili çalışmalar üzerine bir değerlendirme. Journal of Gastronomy, Hospitality and Travel, 5(2), 899-931.

Dal, N., E. (2017). Tüketim toplumu ve tüketim toplumuna yöneltilen eleştiriler üzerine bir tartışma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(19), 1-21.

Dalla Torre, C., Moriggi, A., Elzenbaumer, B., Favargiotti, S., and Ferretti, M. (2025). Co-creating a festival with and for rural commoning initiatives: A transdisciplinary place-based process. Ecology and Society, 30(3), 1-16.

De Angelis, M. (2010). The production of commons and the “explosion” of the middle class. Antipode, 42(4), 954–977, doi: 10.1111/j.1467-8330.2010.00783.x

De Angelis, M. (2013). Does capital need a commons fix?. Ephemera, 13(3), 603–615.

DeMotts, R., Haller, T., Hoon, P. and Saum, R. (2009) Dynamics of common pool resource management in the Okavango Delta, Botswana. Development Southern Africa, 26(4) 569-583, doi: 10.1080/0376835090318135

Duffy, R. (2008). Neoliberalising nature: Global networks and ecoturism developmenrt in Madagaskar. Journal of Sustainable Tourism, 1-19, doi: 10.2167/jost748.0.

Duffy, R. (2013). The international political economy of tourism and the neoliberalisation of nature: Challenges posed by selling close interactions with animals. Review of International Political Economy, 20(3), 605-626, doi: 10.1080/09692290.2012.654443.

Duffy, R. (2015). Nature-based tourism and neoliberalism: Concealing contradictions. Tourism Geographies, 17(4), 529-543, doi: 10.1080/14616688.2015.1053972.

Duménil, G., and Levy, D. (2002). The nature and contradictions of neoliberalism. Socialist Register, 38, 43-71.

DuPuis, E., M. and Goodman, D. (2005). Should we go ‘‘home’’ to eat?: Toward a reflexive politics of localism. Journal of Rural Studies, 21 (2005), 359–371, doi:10.1016/j.jrurstud.2005.05.011

Erçandırlı, Y. (2021). Dünya metabolizmasında yarık: Covid-19, ekoloji ve neoliberalizmin diyalektik birlikteliği üzerine. Mülkiye Dergisi, 45(4), 993-1018.

Esteva, G. (2014). Commoning in the new society. Community Development Journal, 49(suppl_1), 144-159.

Fletcher, R. (2011). Sustaining tourism, sustaining capitalism? The tourism industry's role in global capitalist expansion. Tourism Geographies, 13(3), 443-461, doi: 10.1080/14616688.2011.570372.

Fletcher, R. (2019). Ecotourism after nature: Anthropocene tourism as a new capitalist “fix”. Journal of Sustainable Tourism, 27(4), 522-535,doi: 10.1080/09669582.2018.1471084.

Fletcher,R., Blanco-Romero, A., Blázquez-Salom, M., Cañada, E., Mas, I. M. and Sekulova, F. (2023). Pathways to post-capitalist tourism. Tourism Geographies, 25(2-3), 707-728, doi: 10.1080/14616688.2021.1965202.

Fletcher, R. (2025) Tourism and neoliberalism. Tourism Geographies, 27(3-4), 466-475, doi: 10.1080/14616688.2023.2269882.

Fournier, V. (2013). Commoning: on the social organisation of the commons. Management, 16(4), 433-453.

García-López, G. A., Lang, U. and Singh, N. (2021). Commons, commoning and co-becoming: Nurturing life-in-common and post-capitalist futures (an introduction to the theme issue). EPE: Nature and Space, 4(4), 1199-1216. https://doi.org/10.1177/25148486211051081.

Gibson-Graham, J. K., Cameron, J., and Healy, S. (2016). Commoning as a postcapitalist politics 1. In Releasing the commons (pp. 192-212). Routledge.

Gladwell, C. J. (2015). An enquiry ınto the potential of a co-operative approach to sustainable rural tourism development in India: A stakeholder perspective (Doctoral dissertation), Queen Margaret University, Scotland.

Harvey, D. (2015a). Neoliberalizmin Kısa Tarihi (İkinci Baskı). (Çev: Aylin O.). İstanbul: Sel.

Harvey, D. (2015b). Asi Şehirler (Dördüncü Baskı).(Çev: Ayşe Deniz T.). İstanbul: Metis.

Heynen, N. and Robbins, P. (2005). The neoliberalization of nature: Governance, privatization, enclosure and valuation. Capitalism Nature Socialism, 16(1), doi: 10.1080/1045575052000335339.

Holmberg, S. R. (2011). Solving the “coffee paradox”: Understanding ethiopia's coffee cooperatives through Elinor Ostrom's theory of the commons (Doctoral dissertation), University of Massachusetts Amherst, Massachusetts.

İlsay, S., Şahin, N., N. ve Doğdubay, M. (2017). Turizm ve yiyecek ve içecek endüstrisinde sahnelenen otantiklik (eleştirel bakış). Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 5(Special issue2), 169-181.

Kenis, A. and Mathijs, E. (2014). (De)politicising the local: The case of the transition towns movement in flanders (Belgium). Journal of Rural Studies, 34 (2014), 172-183, http://dx.doi.org/10.1016/j.jrurstud.2014.01.013.

Kırlar Can, B., Ertaş, M., Yeşilyurt, H. ve Küçükaltan, E. (2017). The relationship between tourism and commodification: A conceptual approach. İşletme Fakültesi Dergisi, 18(2), 265-282, doi: 10.24889/ifede.315557.

Kraff, H., and Jernsand, E. M. (2025). Political and relational co-creation for inclusive tourism development. Scandinavian Journal of Hospitality and Tourism, 25(1), 24-37.

Lyon, S. (2013). Coffee tourism and community development in Guatemala. Human Organization, 72 (3), 188-198, doi: 10.17730/humo.72.3.00l1g4xj1m83x68j.

Mcgehee, N. G. and Meares, A. C. (1998). A case study of three tourism-related craft marketing cooperatives in appalachia: Contributions to community. Journal of Sustainable Tourism, 6 (1), 4-25, doi: 10.1080/09669589808667299.

Micken, S., Beideck, J., Moldenhauer, J., Thimm, P., Blome-Drees, J., Köstler, U., and Strüver, A. (2025). Cooperatives and the common good. In The Routledge Handbook of Cooperative Economics and Management (pp. 61-74). Routledge.

Moore, A. and Rodger, K. (2010). Wildlife tourism as a common pool resource issue: Enabling conditions for sustainability governance. Journal of Sustainable Tourism, 18(7), 831-844, doi: 10.1080/09669582.2010.483281.

Nelson, A. (2020). COVID-19: Capitalist and postcapitalist perspectives. Human Geography, 13(3), 305-309.

Partelow, S., and Manlosa, A. O. (2022). Commoning the governance: A review of literature and the integration of power. Sustainability Science, 18(1), 265-283.

Peuter, G. and Witheford, N. D. (2010). Commons and cooperatives. Affinities: A Journal of Radical Theory, Culture and Action, 4 (1), 30-56.

Purcell, M. (2006). Urban democracy and the local trap. Urban Studies, 43 (1), 1921–1941.

Rand, A. (2004). Kapitalizm Bilinmeyen İdeal. (Çev: Nejdet K.). İstanbul: Plato Film Yayınları.

Rogers, C. B. (2004). The re -emergence of an entrepreneurial community ın the himalayan highlands of nepal: Commercial opportunity, cooperative venture financing, and competitive private enterprise in manang (nyishang) (Doctoral dissertation), University Of California, Berkeley, California.

Serinikli, N. (2019). Kırsal alandaki mikro kadın girişimcilerin kooperatifleşmeye karşı tutumları: Agro turizm kadın kooperatifleri. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 14 (1), 45-57.

Shepherd, R. (2002). Coomodification, culture and tourism. Tourist Studies, 2(2), 183-201.

Singh, N. (2017). Becoming a commoner: The commons as sites for affective socio-nature encounters and co becomings. Ephemera, 17(4), 751-776.

Stavrides, S. (2015). Common space as threshold space: Urban commoning in struggles to re-appropriate public space. Footprint, spring(2015), 9-20.

Stronza, A., L. (2010). Commons management and ecotourism: Ethnographic evidence from the Amazon. International Journal of the Commons,4(1 ), 56-77.

Su, Y., Li, R., Ma, H. and Huang, L. (2022). Adaptive change of institutions and dynamic governance of the tragedy of the tourism commons: Evidence from rural China. Journal of Hospitality and Tourism Management, 53, 32-49.

Tormey, S. (2004). Yeni Başlayanlar İçin Anti-Kapitalizm. (Çev: Aydoğmuş, Ü.). İstanbul: Everest Yayınları.

Tunalı, M. (1995). Turizm geliştirme kooperatiflerinin finansman kaynakları ve Fethiye turizm geliştirme kooperatifinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Urry, J. (2009). Turist Bakışı. (Çev: Enis T.ve İbrahim Y.). Ankara: Bilgesu.

Uymaz, B. (2018). Theory and practice of fiscal and cultural commons in Italy. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, 55(637), 81-94.

Vasan, S. (2018). Consuming the tiger: Experiencing neoliberal nature. Conservation and Society. 16(4), 481-492.

Velicu, I. and García-López, G. (2018). Thinking the Commons through Ostrom and Butler: Boundedness and vulnerability. Theory, Culture & Society, 35(6), 55-73, doi: 10.1177/0263276418757315.

Verheij, J., Gerber, J. D. and Nahrath, S. (2024). Commoning the compact city: The role of old and new commons in urban development. Geoforum, 152 (2024), 1-11.

Wright, E., O. (2020). Yirmi Birinci Yüzyılda Anti-Kapitalist Olmak. (Çev: Barış Y.). İstanbul: NotaBene.

Young, M. and Markham, F. (2020). Tourism, capital and the commodification of place. Progress in Human Geography, 44(2), 276–296.